Ιστορια
Η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Μυτιλήνης, στεγάζεται σε παλαιό αρχοντικό στο κέντρο της πόλης, απέναντι από το πάρκο της Αγίας Ειρήνης. Το αρχοντικό αυτό, πρώην κλινική Δούκαρου, χρησιμοποιήθηκε από την Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων και τον Σύλλογο Παροχής Εργασίας, ενώ κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής, επιτάχθηκε και χρησιμοποιήθηκε ως κρατητήριο.
Τις πρώτες αναφορές για ανάγκη ίδρυσης λαϊκής βιβλιοθήκης στη Μυτιλήνη, τις συναντάμε στον τοπικό τύπο ήδη από το 1913. κάτι που γίνεται εμφανέστερο στα τέλη του 1919. Καθ’ όλη τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας, εφημερίδες της Λέσβου με πιο χαρακτηριστικές την Καμπάνα, τον Ελεύθερο Λόγο και τον Ταχυδρόμο, προσπαθούν μέσα από τα άρθρα τους να αφυπνίσουν τους πολίτες και να θέσουν τις βάσεις για την ίδρυση της βιβλιοθήκης. Η ιδέα σιγά σιγά ωριμάζει και το 1929 αποφασίζεται η σύσταση συλλόγου με την ονομασία Φιλοβιβλικός Σύλλογος, με αποκλειστικό σκοπό την ίδρυση βιβλιοθήκης. Για την εξεύρεση πόρων, ο σύλλογος αποφασίζει να παραδίδει εβδομαδιαίες διαλέξεις με χαμηλή τιμή εισόδου. Η βιβλιοθήκη θα περιλαμβάνει, Τμήμα Εφημερίδων και Περιοδικών, Φοιτητικό Τμήμα, Τμήμα Χειρογράφων, Αναγνωστήριο, ενώ θα λειτουργεί και ως δανειστική. Σημαντικός είναι επίσης, και ο ρόλος των προσφύγων. Αποφασίζεται η δημιουργία κατασκευής παραδοσιακών στολών της κάθε προσφυγικής κοινότητας, όπως και η προμήθεια βιβλίων σχετικών με την ιστορία της κάθε περιοχής, τα οποία θα αποτελούν ιδιαίτερη συλλογή της βιβλιοθήκης με τον τίτλο Μικρασιατική Βιβλιοθήκη. Με την αποχώρηση ωστόσο, του Νομάρχη Η. Κυριακόπουλου από τη Λέσβο, όλες αυτές οι προσπάθειες οδηγούνται σε αποτυχία, χωρίς να γνωρίζει κανείς που κατέληξαν τελικά τα χρηματικά ποσά και τα βιβλία που είχαν ήδη συγκεντρωθεί, παρόλο που προβλεπόταν στο καταστατικό ιδρύσεως ότι σε περίπτωση διαλύσεως του συλλόγου όλη η περιουσία του θα περνούσε στο Δήμο Μυτιλήνης, με την προϋπόθεση ότι θα αξιοποιηθεί για την ίδρυση βιβλιοθήκης.
Σχεδόν μία δεκαετία μετά, το θέμα επανέρχεται, με το Δήμο Μυτιλήνης να εγγράφει στον προϋπολογισμό του ποσό 25.000 δρχ. για την οργάνωση Δημοτικής Βιβλιοθήκης. Παράλληλα, ο τοπικός τύπος εκφράζει ανησυχίες για τον σημαντικό αριθμό πολύτιμων τεκμηρίων που υπάρχουν σε ιδιωτικές βιβλιοθήκες και καταστρέφονται, λόγω άγνοιας των ιδιοκτητών, ενώ θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν τη βιβλιοθήκη. Οι ίδιες ανησυχίες εκφράζονται και για τη βιβλιοθήκη του Ακαδημαϊκού Δ. Βερναρδάκη, πολλά βιβλία της οποίας είτε καταστρέφονται είτε χάνονται. Η βιβλιοθήκη του Δ. Βερναρδάκη είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ίδρυση της Δημόσιας Βιβλιοθήκης στο νησί. Επί σχεδόν μισό αιώνα, κυρίως λόγω κληρονομικών ζητημάτων, τα μοναδικής αξίας βιβλία του παρέμεναν αναξιοποίητα στο Γυμνάσιο Μυτιλήνης.
Θα χρειαστεί να φτάσουμε στο 1945, όπου με πρωτοβουλία της ΕΠΟΝ και του ΕΑΜ Μυτιλήνης, μέρος των βιβλίων του ακαδημαϊκού, μεταφέρεται από το Γυμνάσιο Μυτιλήνης στο κτίριο όπου στεγάζεται σήμερα η βιβλιοθήκη και συγκροτείται μετά από πολυετή προσπάθεια, η πολυπόθητη Δημοτική Βιβλιοθήκη. Η εφημερίδα Ελεύθερη Λέσβος δημοσιεύει στις 10-03-1945 την επίσημη ανακοίνωση λειτουργίας της βιβλιοθήκης, στο κτίριο της οδού Σμύρνης και ενημερώνει για το ωράριο λειτουργίας της, ενώ η ίδρυση οριστικοποιείται και με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Μυτιλήνης. Σχεδόν σύσσωμος ο τοπικός τύπος υποδέχεται με τον πιο θερμό τρόπο την ίδρυση της βιβλιοθήκης, κάνοντας εκκλήσεις για δωρεές βιβλίων.
Από το 1952 η βιβλιοθήκη γίνεται Δημόσια. Αποτελεί θεματοφύλακα της ιστορίας και του πολιτισμού της Λέσβου και ευρύτερα της αιολικής γης, έχοντας μεταξύ άλλων, βασικό στόχο τη συγκέντρωση, διαφύλαξη και διάθεση στο κοινό, έντυπου και οπτικοακουστικού υλικού, που σχετίζεται με το νησί της Λέσβου και τα απέναντι Μικρασιατικά παράλια έως το 1922.